هوش معنوی Spiritual Intelligence همه‌ی آن عقاید و باورهایی می‌باشد که به آن اعتقاد داریم و اثر و رلی که از ایمان ، معیارها ، دیدگاه‌ها ، منزلت و ارجی که در امور و اعمالی که می‌پذیریم را شامل می‌شود.

مقدمه هوش معنوی

هوش معنوی هوشی است که به وسیله‌ی آن به پرسش سازی در رابطه با با موضوعات اصلی و با اهمیت حیاتمان شغول می‌شویم و به واسطه‌ی آن تحولاتی را در زندگی خویش به وجود می‌آوریم.

با بهره گیری از هوش معنوی به پاسخ و تحلیل مسائل با نظر به درجه و موقعیت و مفهوم و منزلت آن مسائل اقدام می‌کنیم. هوش معنوی هوشی است که می‌توانیم به وسیله‌ی آن به امور و اعمال و اقداماتمان معنی و محتوا بدهیم و با به کارگیری آن بر محتوای اقدامات و دستاوردهایمان باخبر شویم و بدانیم کدامین کارها و عمل‌ها از ارزشمندی زیادتری بهره مند هستند و چه راه و حرکتی در زندگی برتر و رفیع‌تر است تا آن‌ها را سرمشق و پیشوای سبک و سیاق زندگی خود کنیم.

هوش معنوی یکی از توانمندی‌های طبیعی و غریزی در آدمی می‌باشد که مشابه دیگر ابعاد هوش در صورتی که به آن اهمیت داده شود قادر است تقویت یابد و رشد کند.

اشخاصی که هوش معنوی قوی دارند از مشخصه‌های زیر برخوردارند:

توانایی مواجهه با دشواری‌ها ، ناکامی‌ها و رنج‌ها ، خویشتن شناسی قوی در آنان ، برخورداری از احساسات قوی که این اشخاص را راهنمایی می‌کند. پندپذیری از ناکامی‌ها و مشکلات ، از سختی‌های امور امکاناتی برای آموختن و درس گرفتن ایجاد می‌کنند ، قدرت مقاومت در مقابل گروه وهم عقیده نشدن با عموم افراد ، توجه داشتن به فضیلت‌ها و شایستگی‌های اخلاقی و انجام دادن آن‌ها ، مهارت در خویشتن داری و مدیریت رفتار خود ، افراد بسیار منعطفی هستند.

تقویت هوش عاطفی هم قادر است در پیشرفت و توسعه‌ی هوش معنوی نقش به سزایی داشته باشد. در حقیقت هوش هیجانی و هوش معنوی نقش و اثرگذاری صحیح و بی‌واسطه و خوب و خوشایندی بر هم خواهند داشت و تقویت هر کدام از آنان موجب پیشرفت دیگری نیز خواهد شد.

هوش معنوی فقط اختصاص به بشر دارد. هوشی تسلیم پذیر ، توانمندی که به او نیرویی می‌دهد که سازنده و مبتکر باشد و قواعد و نشانه‌ها را دچار تحول سازد ، قادر باشد تا تغییرات مهم و بنیادی را برقرار سازد و جهان پیرامونش را به عالی‌ترین صورت ممکن منقلب سازد. در نتیجه توانمندی درونی و روحانی قادر است اثربخشی مفید و خوشایندی برای اشخاص ایجاد کند ، به ویژه زمانی که این عملکردها مطابق با شرایط همگانی و معاشرتی و فرهنگی اشخاص برآورد و سنجش می‌شود.

برخورداری از هوش معنوی قوی به افراد یاری می‌رساند تا در صورتی که آسودگی ظاهری را بدون در نظر گرفتن موقعیت و محیط به طور ثابت داشته باشند و همچنین قادر باشند به گونه‌ای سنجیده و عقلانی اقدام نمایند.

این هوش یک توانمندی فطری و طبیعی در آدمی است که تمام انسان‌ها با توانمندی در رشد این قابلیت هوشی به دنیا می‌آیند ولی شمار اندکی از آن بهره می‌گیرند اما در حقیقت منفعت و سودمندی فراوانی را در پی خواهد داشت.

راهکارهای پرورش و تقویت هوش معنوی در کودکان

حس مسئولیت پذیری در خصوص آموزش و تقویت هوش معنوی در کودکان: پژوهشگران بیان کرده‌اند غالباً پدر و مادرانی که عمیقاً حس احتیاج به ، به وجود آوردن اعمال مذهبی در کودکان خود دارند در این امر نیز پیروز بوده‌اند ، چرا که خودشان را برای جدیت در این زمینه مسئول می‌دانند. در صورتی که قصد دارید صاحب کودکی مذهبی و با اخلاق باشید ، بایستی حس وظیفه و مسئولیت فردی به منظور آموزش و تقویت کودک را داشته باشید و این حس مسئولیت تا دست یافتن به مقصود تداوم یابد.

آگاهی از اعتقادات و مسائل مذهبی و همچنین مشارکت دادن آنان با کودکان: قبل از این که قادر باشیم کودکی با عقاید مذعبی پرورش دهیم بایستی در مورد آن چیزی که به آن اعتقاد داریم با خود روراست و رک باشیم. از این رو توصیه می‌شود زمانی محدود را به باورهایمان بیاندیشیم بعد از آن در مورد این که به چه علت ما این سبک و سیاق عملی ویژه را داریم به گونه‌ای مرتب با کودکان گفت وگو کنیم تا در خلال آموختن این شیوه‌ی رفتاری به گونه‌ای سنجیده نیز اقدام کنند.

از کودکان انتظار انجام اعمال مذهبی و دینی داشته باشید: کودکانی که دست به اعمال مذهبی می‌زنند ، در واقع پدر و مادرانی دارند که از آنان توقع دارند که این گونه رفتار کنند. تقاضا و چشمداشت‌های شما از کودکان همچون مشخص کردن شکلی از معیارهای درست برای اعمال آنان است.

به اعمال و کارهای کودکان عکس العمل بروز دهید: نسبت به رفتار و اعمال کودکان بی‌توجه نباشید تا کودکان آگاه شوند که شما رفتار آنان را زیر نظر خواهید داشت ، اجرای این امر سبب بیشتر شدن هوش معنوی کودک خواهد شد.

اعمال دینی کودک را تحسین و تشویق نمایید: یکی از راحت‌ترین شیوه‌های یاری به کودک ، برای انجام  اعمال صحیح این است که بعد از انجام آن اعمال و کارها به آنان جایز بدهید و آنان را تشویق و به او انگیزه دهید. یکی از مناسب‌ترین ممارست‌های مفید در زمینه امور مذهبی این راهکار است.

به طور روزانه شرعیات مذهبی و دینی را اولویت بندی کنید: کودک با مطالعه کلیات مذهبی نمی‌آموزد چطور شخص دین مداری باشد ، به علاوه فقط با اجرای امور درست این مساله را یاد می‌گیرد.

مقصود پایانی و حقیقی برای کودک این است که به میزان کمی به هدایت و ارشاد والدین متکی باشند و راهکار مفید برای این کار تقویت هوش معنوی است که سبب می‌شود کودک سنجیده‌تر و هوشمندانه‌ به فهم اساس مذهبی و معنوی مشغول شود.

هوش معنوی چیست و چگونه می توان آن را پرورش داد ؟

برخلاف هوش عقلانی که همه به خوبی آن را می شناسند و حتی شکلهایی از آن را در کامپیوترها نیز خلق کرده اند ، نوع دیگری از هوش به هوش هیجانی یا عاطفی و ارتباطی نیز وجود دارد.

این هوش نیز بر خلاف تصور بسیاری از افراد فقط مختص انسان نیست ، بلکه در گونه های دیگری از حیوانات که در رده های بالاتر از نوع حیوانات هستند قابل مشاهده است. در این میان تنها هوشی که می توان گفت مختص خود انسان است و در سایر گونه های جانوری مشاهده نمی شود یا نمی توان آن را در دستگاه های خلق شده توسط انسان نیز ایجاد کرد هوش معنوی است.

این اصطلاح چندسالی است که مطرح شده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است. هوش معنوی را می توان چنین تعریف کرد که بخشی از هوش انسان است که که برای موضوعات ارزشی مورد استفاده قرار می گیرد.

در واقع شامل تمامی مواردی است که شامل باورها و اعتقادات شما می شود. به عنوان مثال ، پاسخی که شما به سوالاتی همچون مبدأ زندگی و اینکه متعلق به کجا هستید یا منشاء این جهان چیست می دهید شامل این هوش می شود.

همچنین پاسخ سوالاتی همچون اینکه در نهایت سرنوشت انسانها چیست و به کجا می روند نیز از جمله مصداقهای این هوش است و راه حلی که انسانها برای پاسخ گویی به این سوالات در پیش دارند شامل این هوش می شود.

اما سوالی که مطرح می شود این است که هوش معنوی به کدام دسته از هوشها بسیار وابسته است. باید در پاسخ این سوال به این نکته اشاره کنیم که از بین هوش عقلانی و هوش عاطفی ، هوش عاطفی ارتباط بسیار نزدیکی با هوش معنوی دارد.

افرادی که از هوش عاطفی و هیجانی بالایی برخوردار هستند از هوش معنوی بالاتری نیز برخوردار هستند یا افرادی هستند که از این هوش بیش از دیگران بهره مند هستند و معمولاً سرگردانی در میان این افراد بسیار کم است.

بنابراین اگر قصد داریم هوش معنوی خود یا فرزندانمان را تقویت کنیم بهتر است ابتدا هوش عاطفی و هیجانی این افراد را تقویت کنیم. همچنین در تحقیقات زیادی نیز این مورد تأیید قرار گرفته است که افرادی که هوش عاطفی و هیجانی بالایی دارند ارتباط بهتری نیز با خدا و باورهای مربوط به دینداری و معنویت دارند.

فوایدی که هوش معنوی می تواند برای شما داشته باشد شامل موارد زیر است :

یک) توانایی رهبری

تحقیقات و تجارب افراد نشان داده است ، افرادی که هوش معنوی بالایی دارند معمولاً از توانایی رهبری و مدیریت بالاتری نیز برخوردار هستند. همچنین در بسیاری از افرادی که رهبری یک گروه را بر عهده دارند معمولاً هوش معنویی بالایی به دست می آید.

دو) خودکنترلی

یکی از مهمترین نتایج و فوایدی که هوش معنوی می تواند برای افراد داشته باشد این است که این افراد از خودکنترلی بیشتری برخوردار هستند. علت آن هم این است که این افراد برای تمامی اعمال خود یک مبدأ و مقصدی در نظر می گیرند و معتقد هستند اعمال آنها مستقل از دیگران یا مستقل از نتایجی که در آینده خواهند گرفت نیست. به همین دلیل میزان خودکنترلی در این افراد بسیار بالاتر است.

سه) منعطف بودن

یکی دیگر از فوایدی که هوش معنوی می تواند برای افراد داشته باشد این است که به راحتی می توانند نسبت به تغییرات پذیرا باشند و بتوانند اهداف منعطف تری برای خود در نظر بگیرند. همچنین ایده های زیادی در ذهن این افراد است که می تواند انعطاف پذیری ذهن آنها را افزایش دهد.  

چهار) افزایش اعتماد

هوش معنوی موجب می شود افراد راحت تر و بیشتر بتوانند به یکدیگر اعتماد کنند. به عنوان مثال ، افرادی که از هوش معنوی بالاتری برخوردار هستند معمولاً میزان همکاری بالاتری نیز با دیگران داشته و همچنین مسئولیت پذیری بیشتری نیز دارند که به این افراد کمک می کند بتوانند ارتباط خوبی با دیگران برقرار کرده و دیگران نیز به راحتی به آنها اعتماد کنند.

موضوعات مرتبط :

تست هوش کودک

تقویت هوش کودک

هوش ریاضی- منطقی کودکان چیست و چگونه تقویت می شود

هوش میان فردی چیست و چگونه تقویت می شود

هوش فضایی چیست و چگونگی پرورش و تقویت هوش فضایی

هوش حرکتی – جسمی چیست و چگونه پرورش می یابد

هوش موسیقیایی کودکان

هوش کلامی یا هوش زبانی کودکان