سنجش هوش و استعداد موضوع این مطلب برای پدر و مادران مسئول است . عموماً توضیحات مختلف و بی شماری که به وسیله ی روان شناسان جهت تعریف هوش بیان گردیده است را می توان به سه طبقه ی زیر تقسیم بندی نمود:
به عقیده این گروه از روان شناسان ، هوش فاکتوری است که باعث توفیق و پیشرفت اکتسابی و آموزشی می شود. بنابراین یک نوع استعداد تحصیلی (اکتسابی) به حساب می آید. این روانشناسان جهت موجه سازی این عقیده بیان می کنند که بچه های باهوش امتیازات و نمرات خوب تری کسب خواهند کرد و موفقیت تحصیلی قابل توجهی در مقایسه با بچه های کم هوش به دست می آورند.
عده ای دیگر در تضاد با این عقیده در مورد سنجش هوش ، باور دارند که هوش را نمی توان به نمرات و موفقیت تحصیلی محصور نمود ، چراکه توفیق و پیشرفت در انواع حوزه ها و شغل ها و هر فعالیتی که شخص می تواند انجام دهد و عموماً موفقیت در زندگی وابسته به ضریب هوشی افراد است.
بر طبق عقیده تئوریسین تحلیلی ، قدرت و مهارت بهره گیری از رویدادها و واقعیت های رمزی ، توانایی مدیریت اثربخش و کارآ ، هماهنگی با وضعیت های جدید و یا شناسایی حالات و کیفیت محیط می باشد. دیوید وکسلر بهترین تعریف هوش تحلیلی را بدین صورت تشریح و بیان کرده است: هوش اندیشه و استدلال هوشمندانه ، اقدامات و کنش های سنجیده و معقول و رفتار صحیح و کارآمد در محیط است.
بنابر تعریف عملی هوش ، هوش قابلیت و کیفیتی است که توسط آزمون های هوش سنجی معتبر اندازه گیری می شود و کاربردی ترین توضیح برای هوش هم همین تعریف می باشد. هوش کودک هم مستثنی نیست.
میزان ضریب هوشی پدر و مادر ، تغذیه و شرایط محیطی مادر در دوران بارداری و نوزادی ، تعاملات و نحوه روابط پدر و مادر با کودک ، عوامل محیطی مانند محرکات مناسب ، اسباب و منابع و سبک زندگی از فاکتورهای تاثیرگذار و کلیدی در شکوفایی و رشد و افزایش هوش کودکان به حساب می آیند.
از قدیمی ترین آزمون ها جهت هوش سنجی می توان به آزمون بینه اشاره کرد که تست استنفورد ـ بینه شکل بازنگری شده ی آن است و به فارسی ترجمه و تدوین گردیده است.
آزمون ریون هم از دیگر تست های هوش سنجی می باشد که از نظر سادگی در انجام آن و اعتبار از مشهورترین و معتبرترین تست های هوش جهانی است. تست وکسلر که آزمونی پیشرفته جهت ارزیابی ابعاد گوناگون هوش می باشد ، تست معتبری می باشد که برای رده های سنی کودکان و بزرگسالان شکل ها و تست های جداگانه ای دارد.
با نظر به نمرات به دست آمده از انجام تست های هوش سنجی و مشخص شدن میزان ضریب هوشی ، اشخاص در دسته های گوناگونی همچون عقب مانده ذهنی ، کم هوش ، باهوش و تیزهوش جای می گیرند.
توفیق و پیشرفت آدمی در همه ی امور تحصیلی ، کاری و زندگی تا حدودی به استعداد و هوش آنان وابسته است. اگر چه تعدادی از کارها و فعالیت ها احتیاج زیادی به میزان ضریب هوشی بالا و یا مهارت و استعداد ویژه در آن حوزه ندارد و تمام اشخاص قادرند تا اندازه ای از پس اجرای آن ها بر بیایند نظیر کارها و امورات زندگی شخصی.
ولی تعدادی از کارها و فعالیت ها هم وجود دارند که توفیق و پیشرفت در آن ها مستلزم میزان مشخصی از هوش و استعداد شخص در آن حوزه است. به طور نمونه ، هنر موسیقی افزون بر برخورداری از میزان مشخصی از هوش، داشتن مهارت و استعداد هم از فاکتورهای الزامی موفقیت در آن به حساب می آید. از این رو کاربرد میزان هوش و استعداد در خصوص گزینش شاخه ی تحصیلی و شغل و حرفه مورد نظر بسیار مورد بحث است.
در حال حاضر افزون بر نگاه و سفارش اساسی که بر ضریب هوشی در فراگیری و پیشرفت در مشاغل و فعالیت ها و تخصص های گوناگون می شود. موضوع استعداد هم در کنار آن از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است و تست های سنجش هوش به تنهایی قادر نخواهد بود مشخص کننده توفیق و پیشرفت شخص در یک حوزه و عرصه ی خاص باشد.
به طور نمونه ، شخصی که ضریب هوشی بالایی دارد الزاماً پزشک یا مهندس عالی و درجه یکی نخواهد شد. اشخاص با ضریب هوشی مشابه امکان دارد استعدادها و مهارت های گوناگونی از خود بروز دهند.
شخصی امکان دارد در حوزه ی هنر استعداد و توانایی داشته باشد و دیگری در علوم پزشکی و مهندسی. به طور کلی توفیق و پیشرفت افراد بستگی به ضریب هوشی آن ها در کنار مهارت ها و استعدادهایی که در آن حوزه ها و فعالیت ها دارند می باشد.
جهت اندازه گیری و تست هوش و استعداد اشخاص در حیطه ها و حوزه های مختلف اغلب از تست های مخصوص ارزیابی و اندازه گیری استعداد بهره گرفته می شود. تعدادی از این تست ها عمومی بوده و مهارت و استعدادهای شخص را به شکل عمومی اندازه گیری می کند. به طور نمونه ، اسباب و آزمون هایی وجود دارند که مهارت شخص را در خصوص اجرای کارهای ظریف موردارزیابی قرار می دهد.
تعدادی از این اشخاص در این عرصه امتیازات بالایی کسب می کنند که تعریف گر مهارت و استعداد آنان در حرفه ها و مشاغلی نظیر مجسمه سازی ، طلا سازی و … می باشد. اشخاصی که در این آزمایشات امتیازات کمی کسب کنند در آموختن و اجرای این فعالیت ها و کارها به مشکل برخواهند خورد و یا دست کم می بایست وقت زیادتری را جهت یادگیری این فعالیت ها و مهارت ها صرف نمایند.
جهت اندازه گیری و ارزیابی هوش هم از تست ها و آزمایش های مجزا و خاصی بهره گرفته می شود. تست های استعداد سنجی تعریف گر میزان ضریب هوشی شخص نخواهند بود و یک تست هوش سنجی هم استعداد و توانایی شخص را در یک حوزه و عرصه به صورت کلی تعیین نمی کند.
پدران و مادران می بایست همواره در نظر داشته باشند که برخورداری از میزان ضریب هوشی بالا ضرورتاً به معنی داشتن استعداد و مهارت در همه ی حوزه ها و عرصه نیست.
اشخاصی که از ضریب هوشی بالایی برخوردار هستند امکان دارد در حوزه ها و عرصه های گوناگون ، استعداد و مهارت های متفاوتی داشته باشند. بنابراین میزان ضریب هوشی افراد صرفاً قادر نخواهد بود مشخص کننده شاخه ی تحصیلی و یا حرفه و شغل شخص در سال های آتی باشد.
از این رو پدران و مادرانی که تاکید و پافشاری دارند که فرزند باهوش آنان می بایست در شاخه های پزشکی و یا مهندسی به تحصیل بپردازد و فعالیت نماید ، امکان دارد با نادیده گرفتن استعداد و مهارت فرزند خود در حوزه هایی نظیر هنر و موسیقی ، به استعداد و قریحه ی آنان لطمه بزنند.
همچنین مربیان و مشاوران در مدارس به ویژه در دوران متوسطه و در زمان انتخاب رشته ی تحصیلی دانش آموزان همه ی سعی و کوشش خود را در راستای هدایت و ارشاد صحیح کودکان و نوجوانان جهت یافتن استعداد و مهارت و قریحه خود به کار گیرند. یکی از این راهکارها انجام تست های معروف و معتبر استعداد سنجی است.
بیشتر بخوانید : تست هوش کودک
موضوع مرتبط:
تست IQ چگونه است؟ تست هوش IQ را چگونه انجام دهیم؟
تست هوش ریون برای سنین مختلف | نحوه انجام تست هوش ریون و امتیازدهی ریون
کودک باهوش | ویژگی های کودک باهوش | تربیت کودک باهوش
تقویت هوش کودک | راهکارها و روش های تقویت هوش کودک در سالهای مختلف
منبع خارجی : https://www.mghclaycenter.org/