بیش فعالی ؛ تعاریف ، علائم و راهکارها



اختلال بیش فعالی/ نقص توجه و تمرکز ( Attention-deficit hyperactivity disorder )  که به اختصار ADHD   نامیده می شود، یکی از رایج ترین انواع اختلالات رفتاری در دوران کودکی است.

این کودکان جنبش و تحرک بالایی دارند که این امر مشکلات زیادی برای والدین و خود کودک و حتی مسئولین مدرسه و مربیان به وجود می آورد، یادگیری در این کودکان به آرامی رخ می دهد و چون همه انرژی خود را صرف بازی و تحرک می کنند دیگر گرایش و توانی برای اجرا کردن تکالیف و وظایف خود ندارند، هم چنین این کودکان قادر نیستند زمان زیادی را برای تمرکز روی یک موضوع صرف کنند. به عقیده کارشناسان هوش نیک این اختلال با نقص در توجه و تمرکز، جنبش بیش از اندازه، رفتار و حرکات تکانشی یا ترکیبی از این موارد همراه است. تعداد زیادی از این کودکان، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نظیر افسردگی یا اختلال دو قطبی را ممکن است داشته باشند.

این اختلال باید زود شناسایی و مورد درمان قرار گیرد؛ در غیر این صورت، پیامد های زیادی نظیر رفتار های ضداجتماعی، افسردگی، اختلال یادگیری، نا امیدی شدید در سنین نوجوانی و جوانی، پیدا کردن گرایش به سمت مواد مخدر و یا حتی ترک تحصیل را به دنبال خواهد داشت. در سنین 7 تا 11 سالگی بروز بیشتری دارد و ممکن است پس از آن کاهش یابد، امکان مشاهده این اختلال در دختران کمتر است و بین 2 الی 10 درصد کودکان با این اختلال درگیر هستند.

چه باید کرد مشاوره رایگان

انواع بیش فعالی / نقص توجه و تمرکز

  1. ADHD COMBINE

هر سه علامت اساسی را دارند.

  1. INATTENTIVE TYPE

علائم عدم تمرکز را دارند.

ممکن است نشانه های پرتحرکی را داشته باشند یا نداشته باشند.

علائم تکانش ورزی را ندارند و اگر داشته باشند خیلی خیلی کم است.

  1. HYPERACTIVE _ IMPULSIVE

علائم نقص توجه و تمرکز را ندارند.

علائم پرتحرکی را دارند.

علائم تکانشی عمل کردن را دارند.

علائم بیش فعالی / نقص توجه و تمرکز

علائم و نشانه های این اختلال تا قبل از سن شروع مدرسه آشکار می شود (کودک حداقل 5 ساله باشد). غالبا این علائم بین سنین ۱۲ تا ۲۰ سالگی کاهش پیدا میکند و کاملا برطرف میشود اما ۱۵ تا ۲۰ درصد این افراد این علائم را تا بزرگسالی دارند.

این اختلال بر سه علامت اصلی استوار است

  • بیش فعالی ( hyper activity)
  1. این کودکان نسبت به سنشان و میزان فعالیت مرتبط با سنشان، خیلی بیشتر تحرک و فعالیت دارند.
  2. بدون وقفه و همیشه در حال راه رفتن هستند
  3. سرعتشان نسبت به هم سن و سال هایشان خیلی بیشتر است.
  4. در سنین بالاتر، یعنی زمانی که فعالیت حرکتی کاهش می یابد، نسبت به بچه های دیگر تحرک بیشتری دارند.
  5. اگر مجبور شوند فعالیت و تحرکشان را کنترل کنند، مدام صحبت می کنند.
  6. قادر نیستند در مهد کودک، پیش دبستانی یا مدرسه سر کلاس بنشینند که این مسئله به رشد آکادمیک آنها ضربه وارد می کند.
  7. کم طاقت هستند و تحمل بالایی ندارند؛ برای مثال وقتی چیزی را مطالبه می کنند و در همان لحظه دریافت کنند و یا طاقت رعایت نوبت یا ایستادن در صف را ندارند.
  8. گفت و گو مکالمه بزرگتر ها را به صورت پی در پی قطع میکنند.
  9. پیش از آنکه جمله سوال کننده تمام شود شروع به پاسخ دادن به سوال می کند.
  10. کارها و وظایف خود را به صورت نیمه کاره رها می کنند.
  11. مدام بی قراری حرکتی ( درشت یا ریز ) دارند که به مرور زمان و با افزایش سن ( حدود سن دوازده سالگی ) به بی قراری ذهنی تبدیل می شود.
  12. احتمال ابتلا به خطر یا آسیب در این کودکان زیاد است.
  13. این کودکان قادر به تحمل موقعیت ساختار یافته و قانون مند نیستند، بنابراین واکنش نشان می دهند.
  • نقص توجه و تمرکز ( In Attention )
  1. این کودکان تمرکز و دقت ندارند.
  2. مدام حواسشان پرت می شود و خیال باف هستند و از موضوع اصلی منفک می شوند؛ زیرا قادر نیستند محرک های دیگر را در ذهن خود نادیده بگیرند.
  3. به علت عدم تمرکزی که دارند، قادر به دریافت محرک و پاسخ دهی مناسب به آن نیستند.
  4. دستورات و قوانین و آداب اجتماعی را فراموش می کنند که این موضوع باعث می شود مدام تنبیه شوند.
  5. مدام کاستی ها و ضعف های کودک به او گفته می شود و کودک در تصور دیگران تبدیل به یک بچه بد و حواس پرت می شود و این برچسب زدن به شکل گیری هویت، اعتماد به نفس و احساس کفایت کودک لطمه وارد می کند.
  6. این کودکان قادر به سازماندهی و یا مرتب کردن نیستند؛ خیلی شلخته و نا مرتب اند و مدام وسایلشان را گم می کنند.
  7. در کلاس اول دبستان، در جزئیات املا نویسی ( مثل تعداد نقطه ها ) بسیار اشتباه می کنند.
  8. عدم توجه و تمرکز باعث وارد شدن آسیب به رشد آکادمیک کودک می شود.
  9. با بزرگتر شدن فرد این نقص توجه و تمرکز با تمام جنبه های زندگی فرد درگیر می شود و بیشتر و بدتر خودش را در زندگی خصوصی و روابط کاری نشان می دهد.
  10. با بزرگتر شدن این کودکان، آسیب پذیری روانی بالاتر می رود چون نظارت کمتری بر آنها وجود دارد و بیشتر در معرض خطر هستند.
  11. عدم سازماندهی، برنامه ریزی، تصمیم گیری و انتخاب باعث عدم موفقیت این افراد می شود.
  12. به صحبت های دیگران توجهی نمی کنند و صرفا تظاهر می کنند که به صحبت های آنها گوش می دهند.
  13. مدام از این شاخه به آن شاخه می‌پرند.
  • تکانش ورزی یا تکانه ای عمل کردن ( Impulsivity )
  1. بدون فکر عمل می کنند.
  2. انجام رفتارهایی که انگیزه سریعی دارند و بدون هیچ پیش زمینه ای انجام میشوند و کاملاً ناگهانی است.
  3. با هر محرکی ناگهان به هیجان می آیند و تصمیم می گیرند.
  4. قادر به تحلیل و پردازش نیستند و پیامدها را ارزیابی نمی کنند.
  5. این تکانشی عمل کردن باعث خطرات جسمی در کودکی و خطرات اجتماعی در بزرگسالی می شود.
  6. این افراد جذب موقعیت های لذت بخش فوری می شوند.

عوامل و دلایل بیش فعالی

  1. ژنتیک: اصلی ترین عامل به وجود آورنده این اختلال، ژنتیک است. بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده کودکانی که به بیش فعالی و نقص توجه و تمرکز مبتلا هستند، والدین (غالبا پدر) و وابستگان و خویشاوندان نزدیک به این اختلال مبتلا بوده اند.
  2. از دیگر دلایل بیش فعالی ، محیط: در به وجود آمدن این اختلال ژنتیک و محیط بر یکدیگر تأثیر متقابل می گذارند. در سنین بارداری و قبل از تولد کودک، عوامل زیر در به وجود آمدن آن ممکن است سهیم باشند.
  3. سیگار کشیدن و یا استنشاق دود سیگار
  4. از دیگر دلایل بیش فعالی ، مصرف الکل
  5. مسمومیت ناشی از سرب موجود در هوای آلوده
  6. مصرف مواد غذایی فاسد
  7. از دیگر دلایل بیش فعالی ، استفاده بیش از اندازه از مواد نگهدارنده غذایی
  8. دیگر دلیل بیش فعالی ، استفاده بیش از اندازه از افزودنی ها مثل رنگ های خوراکی یا شیرین کننده های مصنوعی

توصیه هایی برای والدین

  1. آگاهی و دانش خود را در ارتباط با بیش فعالی و نقص توجه و تمرکز، علائم، پیامدها، روش های درمان و ... افزایش دهید.
  2. برنامه تربیتی و اصول فرزند پروری خود را متناسب با توانایی های کودک و سطح اختلال او پیش ببرید.
  3. از دیگر روش های درمان بیش فعالی ، محیط خانه را آرام و ساکت نگه دارید و محرک هایی که باعث برانگیخته شدن بیش از حد کودک می شود را به حداقل برسانید تا تمرکزش را از دست ندهد.
  4. برای تمام تکالیف،وظایف، و حتی بازی کودک ( برای تمام برنامه هایی که در یک روز دارید )، برنامه ریزی دقیقی انجام دهید، زیرا این کودکان در محدوده قوانین عملکرد بهتری دارند.
  5. وجه مشترک این کودکان این است که قادر نیستند برای مدت طولانی تماس چشمی با فردی که صحبت می کند، برقرار کنند. سعی کنید از طریق بازی، داشتن تماس چشمی را به کودکتان آموزش دهید.
  6. از تنبیه کردن کودک خود خودداری کنید و با او با محبت رفتار کنید.
  7. به کودک بیاموزید بر خود و رفتارش مسلط شود.
  8. برای انجام تکالیف و وظایفش از ساعت زنگ دار استفاده کنید مثلا برای نوشتن تکالیفش 10 دقیقه مشخص کنید و از او بخواهید طی این مدت تکالیف را تمام کند و ساعت را شکست دهد و پس از رسیدن به موفقیت او را تحسین کنید و هدف بعدی را برایش مشخص کنید.
  9. از دیگر روش های درمان بیش فعالی ، هر روز ورزش کنید و موسیقی آرامش بخش گوش کنید.
  10. برای کودکتان یک ناحیه آرامش در خانه تان ایجاد کنید.
  11. از دیگر روش های درمان بیش فعالی ، یوگا و مدیتیشن در کاهش علائم مؤثر است.
  12. زمانی در روز را برای قدم زدن با کودک اختصاص دهید
  • لطفا موارد زیر را در رژیم غذایی کودک رعایت کنید :
  1. این رژیم از کودکی به کودک دیگر متفاوت است و در سنین مختلف اثرات مختلفی میگذارد، اگر عاملی این اختلال را تشدید کرد باید آن را در رژیم غذایی کودک کاهش دهید یا حذف کنید و اگر عاملی در بهبود آن موثر بود پس سعی کنید در رژیم غذایی کودک رعایتش کنید و حتما با یک متخصص مشورت کنید.
  2. موادی از قبیل لوبیا، پنیر، تخم مرغ، گوشت و آجیل منبع خوبی از پروتئین است که منجر به افزایش تمرکز می شود .
  3. انواع آب نبات ها و سایر مواد شیرین مثل شکر یا نوشابه یا عسل، کافئین، انواع کیک و شیرینی، بیسکوئیت، برنج سفید، سیب زمینی بدون پوست، شکلات، کاکائو و مواد خوراکی که در تهیه آنها از آرد سفید استفاده شده است را مصرف نکنید.
  4. مصرف سبزیجات و برخی از میوه ها از جمله پرتقال، نارنگی، گلابی، گریپ فروت، سیب و کیوی جزء کربوهیدرات های خوب هستند و به خواب راحت این کودکان کمک شایانی می کند.
  5. از دیگر روش های درمان بیش فعالی ، مواد غذایی حاوی امگا 3 مثل، گردو، روغن زیتون،تن ماهی، ماهی قزل آلا، ماهی های سفید سرد و ... بسیار مفید است.
  6. مراقب باشید مواد معدنی و ویتامین های بدن این کودکان در حد نرمال باشد و برای کنترل آن حتما با پزشک مشورت کنید.
  7. رنگ های خوراکی ( به ویژه زرد و قرمز ) و طعم دهنده ها و نگهدارنده ها جزء عوامل تشدید کننده محسوب می شود، پس سعی کنید کمتر استفاده کنید.
  8. از دیگر روش های درمان بیش فعالی ، کودک باید صبحانه خود را کامل بخورد، زیرا گرسنگی و افت قند خون منجر به تشدید آن می شود.
Rate this page